Jilles Mast: ‘Terug naar journalistiek zoals het oorspronkelijk bedoeld was’ Hoe kan je als burger inzicht krijgen in politieke vraagstukken waar je nog niets van af weet? Hoe navigeer je als leek de complexe materie rond een internationaal verdrag zoals de Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP)? En hoe kan een belangrijk onderzoek van de universiteit buiten wetenschappelijke kringen een groot publiek bereiken? De oprichters van het Platform Authentieke Journalistiek (PAJ) concludeerden in de lente van 2014 dat de kloof die ontstaan is tussen de burger, de wetenschap en de politiek gedicht moet worden. Met een kritische blik op machthebbers en machtsmisbruik heeft PAJ sindsdien uitvoerig onderzoek gedaan naar o.a. het TTIP-verdrag (klik hier voor het artikel in De Correspondent hierover). Dit met het doel om via artikelen de vele lagen en invalshoeken van complexe problemen op een begrijpelijke manier publiek te maken. “Terug naar journalistiek zoals het oorspronkelijk bedoeld was.” Stichting Democratie en Media sprak hierover met mede-oprichter Jilles Mast van Platform Authentieke Journalistiek. Waar komt de naam van jullie initiatief vandaan en wat bedoelen jullie met authentieke journalistiek? “Dat is eigenlijk voortgekomen uit Mexico. In Mexico zijn de omstandigheden zo dat het moeilijk is om onafhankelijke journalistiek te bedrijven, omdat de media grotendeels in handen zijn van enkele families. Er is een grote concentratie van macht. Het perspectief van de vele sociale bewegingen die opkomen voor de democratie en protesteren tegen corruptie, komt telkens vertekend terecht in de media. De journalist Al Giordano besloot daarom met deze sociale bewegingen samen te werken en journalistiek te bedrijven die niet door geldzaken wordt beïnvloed. Hij noemt deze methode ‘authentieke journalistiek’. Wij proberen met PAJ dezelfde methode toe te passen in Nederland en de aandacht te richten op de onderwerpen die niet tot weinig aan bod komen. Hiermee willen we bijdragen aan sociale rechtvaardigheid en de bevordering van de democratie. Wij willen menselijke belangen voorop zetten.” Kan je een paar voorbeelden van onderbelichte onderwerpen noemen? “In Nederland zijn we heel goed in het aanwijzen van de fouten van anderen. Maar het herkennen van onze eigen fouten, daar zijn we een stuk minder goed in. Zo wordt er bijvoorbeeld veel geschreven over de terreur van de Islamitische Staat, maar wordt er weinig gekeken naar de rol die Nederland zelf heeft gespeeld in de opkomst ervan. Door onze deelname aan de Irak oorlog hebben wij bijgedragen aan het machtsvacuüm waarin ISIS zo sterk kon groeien. De vraag die wij willen stellen is op welke manier Nederland en de EU olie op het vuur gooien of hebben gegooid. Wanneer je kijkt naar TTIP is het bijvoorbeeld belangrijk om je af te vragen op welke manier dit verdrag de dominantie van de Europese Unie en de Verenigde Staten gaat in de wereld vergroot, ten koste van het mondiale zuiden. De EU en VS stellen nu de regels op, maar als andere landen in de toekomst deel willen nemen aan het verdrag kunnen die niet meer worden aangepast. Ze moeten bereid zijn zich aan die regels te houden.” Het afgelopen jaar hebben jullie veel tijd besteed aan het onderzoek naar TTIP. Hoe zijn jullie hierbij te werk gegaan? “Eerdere handelsverdragen vanuit de Wereldhandelsorganisatie kregen vaak kritiek vanuit het mondiale zuiden, vanwege de ongelijke machtsverhoudingen tussen de deelnemende partijen. Wat dit verdrag uitzonderlijk maakt, is dat het tussen twee gelijkwaardige partijen wordt opgesteld. Dit wekte onze interesse en daarom zijn we met NGO’s in gesprek gegaan. Zij hielden zich al jarenlang bezig met het verdrag en waren er kritisch op. Op dat moment was het verdrag nog weinig aan bod geweest in de media, ondanks dat het enorm invloedrijk is. Wij stelden toen de vraag: Waarom praten we op een bepaalde manier over TTIP? Wij zijn gaan uitzoeken wat politici erover beweerden en hebben die beweringen gecontroleerd op hun waarheidsgehalte. Daaruit is onze eerste publicatie gekomen Feiten of Fabels: 7 claims over TTIP. Vanaf dat moment is de bal gaan rollen.” Jullie hebben ondertussen ook een artikel gepubliceerd in De Correpondent over de rol van denktanks bij TTIP, wat positief is ontvangen door de lezers. Kiezen jullie er bewust voor om over TTIP te blijven schrijven? “Het voordeel van met drie journalisten onderzoek doen is dat we in de gelegenheid zijn ons echt in de materie te bijten en zorgvuldig ons werk te doen. We hebben gemerkt dat de hoeveelheid informatie die we hebben verzameld tijdens ons eerste onderzoek zoveel is, dat we het niet konden verwerken in één publicatie. We hebben er daarom voor gekozen om de zijwegen die we tijdens ons onderzoek zijn tegengekomen ook te publiceren. Doordat we al bekend waren met de inhoud van TTIP en alle termen en belangrijke namen kenden, was het makkelijker om onderzoek te doen naar de rol van denktanks hierbinnen. Er zit daarom nog een publicatie rondom dit onderwerp aan te komen.” Willen jullie dan niet over andere onderwerpen schrijven? “We zijn wel van plan om binnenkort met een nieuw project te beginnen. We gaan onderzoek doen naar het Associatie Verdrag tussen Oekraïne en de Europese Unie. Voor het Geenpijl referendum, dat op 6 april gehouden wordt, is het belangrijk dat de burger weet wat het verdrag inhoudt. We willen onderzoeken wat de gevolgen van het verdrag in Oekraïne zullen zijn. Het conflict in Oekraïne heeft ervoor gezorgd dat er hervormingen doorgevoerd zijn die normaal gesproken niet zo makkelijk geaccepteerd zouden worden. De verhouding in de relatie tussen Oekraïne en Europa is daarbij niet gelijkwaardig verhouding. Het Associatie Verdrag zou namelijk moeten leiden tot een vorm van EU-lidmaatschap waarbij Oekraïne een groot deel van het Europese Acquis (wetgeving) overneemt, zonder dat ze in ruil daarvoor gerepresenteerd wordt in Brussel.” Wat wordt de volgende stap van Platform Authentieke Journalistiek? “Op korte termijn willen we ons met name richten op het verbeteren van onze onderzoeksmethoden en het vergroten van ons netwerk. We hebben gemerkt dat je met een goed netwerk goede onderzoeksjournalistiek beter kan faciliteren. In de verdere toekomst willen we een daadwerkelijk platform gaan oprichten. Een eigen medium dat zelf publiceert, maar ook mensen met goede ideeën of goed onderzoek ondersteunt in het publiceren. Wij willen ruimte creëren voor dergelijk onderzoek.” Om meer te lezen over Platform Authentieke Journalistiek of om eerdere publicaties van ze te lezen, kunt u terecht op de website.