Jos de Putter: ‘Vertel gewoon een verhaal op het juiste moment’ Tijdens de zomer van 2012 raakte filmmaker en -producent Jos de Putter in de sportschool in gesprek met Rob Wijnberg. Nadat Wijnberg hem vertelde over zijn nieuwe initiatief, dat later De Correspondent zou worden, pleitte De Putter voor een visuele rubriek. Nu, drie jaar later, is de succesvolle documentairereeks On the Ground een structureel onderdeel van De Correspondent. De webdocumentaire serie is gebaseerd op een unieke formule. Persoonlijke portretten worden bij voorkeur door lokale filmmakers in beeld gebracht en vertellen het verhaal achter het nieuws. De verhalen die nog ontbreken, omdat de media vooral ‘feitelijke beelden’ delen die als bewijs dienen voor de gebeurtenissen. “Wij willen niet een nieuwsvideo maken ter illustratie van een artikel. Het beeld moet op zichzelf kunnen staan.” Wat onderscheidt deze documentairereeks als nieuwsuiting van de gevestigde vormen zoals de krant of het journaal? “Verhalen vertellen heeft altijd bij journalistiek gehoord. Ik zie deze reeks als een tegenwicht: tegen de manier waarop media vandaag de dag veelal functioneren. We worden namelijk permanent gebombardeerd met ‘feitelijke beelden’ in een vluchtige context. In plaats daarvan zoek ik een veel persoonlijkere presentatievorm voor nieuws; een vorm die ons nog raakt. We vertellen gewoon een verhaal, op het juiste moment. Dat gebeurt nu te weinig. Deze documentaires geven een persoonlijk en prangend beeld van de onderwerpen die in het nieuws zijn. Juist omdat we lokale filmmakers gebruiken, kunnen we inspelen op de actualiteit. We maken de documentaires nog steeds vanuit een besef van urgentie, maar gaan voorbij aan de waan van de dag. En hopelijk blijven ze daardoor langer hangen bij de kijker.” Wat maakt dit initiatief zo uniek? “In Hilversum kan het maken van dit soort documentaires niet. Doordat geldzaken meespelen worden er inhoudelijke en visuele eisen gesteld door omroepen, waar je niet mee te maken krijgt als je online publiceert. Ik heb nooit eisen hoeven stellen aan de makers en kan ze vrijspel geven. Het vertonen van een Skypegesprek, zoals in de documentaire Calling Ukraine gebeurt, is op het internet geen probleem. Niemand zal zich afvragen wat een Skypegesprek is en niemand zal zich beklagen over de kwaliteit van het beeld. Alle problemen die in Hilversum zo langzaam maar zeker de plaats hebben ingenomen van de inhoud, daar heb ik niet mee te maken gekregen. Wat er overblijft is het signatuur van de filmmaker. Tegen de maker zeg ik alleen: houd vast aan jezelf. De enige vraag die dan nog rest, is wat de juiste film is voor het juiste moment. Dat is het spannende eraan, om zo die urgentie vast te houden.” Kun je een voorbeeld noemen van hoe je in speelt op die actualiteit en die urgentie? “De eerste documentaire die ik voor De Correspondent heb uitgelicht, De Geboorte, was van de hand van Elizabeth Salgado. Zij gaat nu voor mij een documentaire maken over een recente dambreuk in Bento, Brazilië. Naast de doden die zijn gevallen, bleek het water verontreinigd door het mijnbedrijf Samarco waardoor alles in het pad van de rivier gestorven is. Door de aanslagen in Parijs is er in Nederland weinig aandacht aan besteed. Deze documentaire gaat dus voorbij aan de waan van de dag, maar belicht een belangrijke gebeurtenis.” Ondertussen hebben verschillende documentaires uit de reeks prijzen gewonnen. Daardoor word je misschien veel vaker benaderd met nieuwe onderwerpen. Hoe kies je de onderwerpen en documentairemakers uit? “In het begin moest ik zelf alle ideeën uitzetten en mensen benaderen. Ondertussen komt er heel veel op me af. Toch ga ik voornamelijk nog zelf op zoek, omdat de webdocs actueel moeten zijn. Zo ben ik recentelijk naar een filmfestival in Florence geweest waar acht van onze webdocs vertoond werden. Op dergelijke festivals probeer ik dan als een soort talentscout mensen te spreken. Je creëert zo een sneeuwbaleffect, omdat deze nieuwe contacten weer hun eigen netwerk hebben. Zo kwam ik in aanraking met een filmmaker uit een gehucht in het zuiden van Italië, die een prachtig idee had. Hij vertelde me namelijk dat in zijn geboortedorp, dat grotendeels afhankelijk is van de olijfindustrie, een bacterie ervoor zorgt dat olijfbomen kapot gaan die al duizend jaar oud zijn. Via deze festivals kom ik dus in aanraking met verhalen die ik zelf niet had kunnen bedenken.” Op welke manier levert deze reeks een bijdrage aan het journalistieke landschap? “Ieder jaar opnieuw komen er weer zoveel nieuwe makers van de verschillende opleidingen. Allemaal willen ze heel graag en sommigen kunnen ook heel veel. Maar waar moeten ze heen? Er zijn wel eens laboratoria voor jonge filmmakers opgezet in Hilversum, maar die worden dan weer afgeschoten doordat de kijkcijfers te laag zijn. Ik vind het fijn dat we makers een zetje kunnen geven. Morgan Knibbe heeft bijvoorbeeld de short Shipwreck Lampedusa kunnen uitwerken tot de film Those who feel the fire burning. Ik merk dat de films succesvol zijn en op verschillende festivals terecht komen. Daardoor vinden ze sneller de steun voor een volgend project.” Terugkijkend op het afgelopen jaar, wat zijn dan je plannen voor de toekomst? “Ik merk nu dat ik in mijn begroting het afgelopen jaar nog niet na had gedacht over de extra kosten van een film waar je pas mee te maken krijgt als de film een succes is. Zo moet je voor een festival opeens een theatermix maken, omdat het opeens op een veel groter scherm getoond moet worden. Dat besef van die extra kosten wil ik meenemen in het komende jaar. Ik denk wel dat het meeste financiële succes te halen valt aan de voorkant, door samenwerking in de productiefase. Ik heb hier bijvoorbeeld op het IDFA over gesproken met Charlotte Cook van Field of Vision. Dit is een serie van het Amerikaanse productiebedrijf The Intercept met precies dezelfde invalshoek als On the Ground. Een ander doel voor het aankomende jaar is om regelmatiger films online te plaatsen. Bijvoorbeeld elke drie weken.” Wilt u meer lezen over de documentaire reeks, dan kunt u terecht op de persoonlijke pagina van Jos de Putter op De Correspondent.